388. --- günlüyümdən copy paste ---

27 aprel, 2020. imtahana hazırlaşmalıyam. saat 21:49. elə qəribə hiss edirəm ki. 2 mart 2020dən bəri evdəyik, təxminən 2 aydı. coronavirus, ev karantini, maskalar, əlcəklər. həyat tərzim çox da dəyişmədi. əksinə, nə qədər yalnız olduğumu dərk etdim biraz.
nəysə. saat 8 radələri idi. x-lə yazışır, bir tərəfdən də kurs işininin son halını səliqəyə salırdım. pəncərə açıq idi. içəri daxil olan hava adamı üşüdürdü, amma soyuq deyildi. apreldə nə qədər soyuq ola bilər ki onsuz. pərdələr çəkilməmişdi, pəncərənin qabağında idi. amma yenə də axşamın o iç sıxan göy rəngə büründüyünü hiss edirdim. get gedə tündləşən səmanın rəngi. əvvəl açıq göy olur, sonra daha da tündləşir. içəri daxil olan havadan hiss etmək olurdu bunu. elə pis hiss edirdim ki. “elə pis hiss etdim ki birdən” demirəm ha. pis hiss edirdim. sanki bugünkü o iç qaraldan hava sadəcə mənim hislərimlə ahəng yaratsın deyə yaranmışdı. hava nəyinsə səbəbi deyildi, nəticəsiydi sanki. təbii ki, önəmsiz varlığım və hava şəraiti arasında xüsusi bir qanunauyğunluq ya da səbəb-nəticə əlaqəsi yox idi. hadisələr sadəcə baş verir, ya da baş vermirdi. insanlarsa nələrsə düşünür, hiss edirdi. paralel, eyni vaxtda, amma bir-birinə toxunmadan.
dediyim kimi, pis hiss edirdim. uzun müddətdi. bunları yazarkən düşündüm nə qədər müddət olduğunu. elə bilirdim ki, 2-3 gündü. 2-3 ilmiş sən demə. çünki, bu hiss tanış hisdi. pis hiss etmək yox ha. hər hissin çoxlu çaları var. məhz bu xüsusi çalar. 2-3 ildən də çoxdu bəlkə də. pis hiss etsəm də, o qədər rahat idim ki. narahatlığa səbəb olan bir pislik deyildi. narahat etmirdi, amma yenə də xoş deyildi. hətta bir qədər doğma hiss etdirirdi. o adamın ən sevdiyi koftası olur ha, yağış yağanda geyinirsən. həm yumuşaq, həm isti, həm də rahatdı. ama yağış yağır, par-palçıq götürüb hər yeri. var ümumiyyətlə belə söz? “par-palçıq” yəni. hər nə isə. elə hiss idi. sırf bundan bildim bu hissin köhnə hiss olduğunu. tanış və yaxın idi çünki.
yuxarıda təxmini bir neçə ilə bərabər olan rəqəmlərlə ifadə etdiyim, amma əslində nə vaxt başladığını bilmədiyim, xatırlamadığım bir hisdi bu hiss. olur e, çox yaxşı etdiyin nəsə var. kimsə maraqlanır soruşur görsün nə vaxt, harda, kimdən öyrənmisən. sonra sən də cavab vermək üçün ilk dəfə bu haqda düşünürsən. amma çaşbaş qalırsan. nə vaxt və necə öyrənildiyi bilinməyən, yəqin ki, yaddaşdan silinən, amma özünü biləndən bəri bacardığın hansısa bir şey. edəndə xüsusi nəsə düşünmədiyin, su kimimi deyim, yağ kimimi, bax eləcə etdiyin nəysə bir şey. sən demə o “şey”lərə “müəyyən bir şəkildə hiss etmək” də daxil imiş. * to feel in a certain way
dediyim kimi, bu hissin nə zaman başladığını heç vaxt bilməmişəm. nə vaxt gəldi? ya ümumiyyətlə hardansa gəldimi? ya elə həmişə orda idi və sadəcə kəşf olundu? bilmirəm. amma heç önəmi də yoxdu yəqin bu sualların cavabının. ümid edirəm ki, yoxdu.
sanki mən özümdən ayrılıram, heç yerə getmədən, sadəcə yanımda duraraq varlığımı görür və sezirəm. ordayam, həmişə etdiyim şeyləri edirəm, nəfəs alıb insan olmağın gətirdiyi vərdişləri, hərəkətləri icra edirəm. amma eyni anda bütün bunları edən şüurdan azad başqa bir şüur da mövcud olur orda. və bu hissi o şüurun dilindən gələn düşüncələr formalaşdırır. şüurun dili – nə qəribə ifadə oldu belə. nəysə, özüm-özümdən çəkinir, utanır və sanki özümə qarşı günah işləmiş kimi hiss edirəm. çaşbaş qalmış, kədərli, yaralı, bəzən isə sadəcə pis olaraq adlandıra biləcəyimiz insanların özünü incitmələri illər boyu baş vermiş adi bir haldı. düzü sonuncu kateqoriyaya aid olanlar çox vaxt başqalarını incitməyə üstünlük verirlər. nəysə, mövzudan uzaqlaşmayaq. bunun fərqinə varan və özünə qarşı az da olsa mərhəməti olan bu kəslər özlərinə qarşı günahkar da hiss edirlər hərdən. amma mənim hiss etdiyim bundan çox uzaq bir hisdi. mənim hiss etdiyim insanın özünə qarşı yönəlmiş bir duyğu deyil. başqasına pislik etmiş yaxşı bir insanın keçirdiyi günahkarlıq hissidi. demişdim axı, iki ayrı şüur eyni anda mövcud olur. bax o işləri daha da maraqlılaşdırır, bu hissi adi bir günahkarlıq hissi olmaqdan uzağa aparır.
yazdıqca düşünür, düşündükcə görürəm ki, bu hiss mənim fərqində olmadığım vaxtlarda belə mövcud olub və hərəkətlərimə nə qədər təsir edibmiş. sən demə, iç sıxan havalar olmayanda da, günəş çıxanda da orda imiş.
özüm öz yanımda durur (təbii ki, sözün həqiqi mənasında yox) və günahkar hiss edirəm. elə bir günahkarlıq ki... necə izah edim? bir uşaq... ya da yox, içində hələ də uşaq saflığı qalmış bir böyük digər bir böyüyün nəyinəsə zərər yetirir. və qarşı tərəf də bunu bilir, amma pis və ya yaxşı heç nə etmir, belə bir şey yoxmuş kimi davranır. uşaq saflığı qalmış bu böyük də qarşı tərəfin bunun fərqində olduğunu bildiyi üçün (onun) günahkarlığına mənasız bir çəkingənlik və ağırlıq də əlavə olunur ha. bax elə. qarşı tərəfin susması altında əzilirsən ha. ondan. həə, əslində bu qədər uzadılmasına ehtiyac olmadan da izah edilə bilən bir hisdi. uzatdım, çünki içimdən uzun uzadı danışmaq, təsvir etmək gəldi. özüm üçün maraqlı idi. uzun sözün qısası, şüurum məni çox incidir. yaxşı, bir qədər şişirtdim. çox yox, sadəcə incidir. şüurum məni incidir... bir insanın özünün özündən çəkinməsi və utanması, özünə etdiyi günah qarşısında özünün əzilməsi, buna susduğu üçün də bu əzici hissin ağırlığı altında qalması gülüncdü bəlkə də. amma heç xoş deyil. heç yaxşı hiss deyil. iç sıxan tünd göy səma kimidi elə. qaranlıq, çirkin daxili küçələri var e bakının. ya da hər hansı bir şəhərin. o küçələrdən birinə çəkilmiş, amma işıqlandırmağa gücü çatmayan çirkin sarı işıq kimi hisdi e. niyə buna bənzədirəm bilmirəm. çünki belə havalarda elə küçələrdə gəzəndə də özümü pis hiss edirəm. bəlkə də oxşatmaq istəyərkən pis hissləri qarışdırdım. eybiyoxdur. nə önəmi var ki guya? ahahah sanki hislərin izahlı lüğətini yazıram. lazımından artıq ciddiyə aldım yəqin ki yenə.
dediyim kimi, bu hislə o qədər birləşmişəm ki. təəssüf ki. illər boyu bu hissin nə demək istədiyini başa düşmürdüm. 4-5 cümlə əvvəl etdiyim uğursuz bənzətməyə qayıdası olsaq, bu hissin aydınlatmağa çalışdığı küçədə nələr var bilmirdim. bir dəfə niyəsini başa düşdüm. instagramda vaxt öldürürdüm. həmin an necə hiss edirdim yadımda deyil. heç belə baxanda mövzuya o qədər əhəmiyyət də qatmayacaqdı yadımda olsa da. nəysə. “ laurance anyways” filmindən paylaşılan bir sitatı oxuyanda o dediyim küçədən ön işıqları yanan maşın keçmiş qədər oldu. maşının ağ işıqları sayəsində hər yer göründü də konkret. deyirdi ki:
“ - özümdən iyrənirəm. 35 ildir mən belə yaşayıram. bu cinayətdir. mən əclafam. çünki, bu insanın həyatını oğurlamışam.
- hansı insanın?
- olmalı olduğum insanın!”